زنجیر تایم خودرو چیست ؟
زنجیر تایم خودرو کار تسمه تایم را در گذشته انجام میداده است و این قطعه به دلیل عمر مفید طولانی تر مورد توجه بسیاری از کارخانه های خودرو سازی هستند. زنجیر تایم طی تغییر فواصل معمولا نیاز به تعویض دارد و این موضوع توسط بسیاری از کارخانه های خودرو سازی نیز توصیه میشود.
یکی از مهم ترین نقاط قوت زنجیر تایم هزینه های پایین ساخت آن است و علاوه بر این موضوع سبب کاهش وزن دنده تایم نیز خواهد شد. زمانبندی مناسب بین حرکت و چرخش میل بادامک و میل لنگ و میل سوپاپ وظیفه اصلی زنجیر تایم است که به دلیل جنس فلزی با صدا های بسیاری همراه می باشد.
شکل ظاهری این قطعه دقیقا شبیه به زنجیر تایم دوچرخه است و دارای کِشنده هایی هستند که آنها را در محل خود نگه میدارد. این کِشنده ها با فشار روغن درون موتور خودرو کنترل میشوند و در صورتی که روغن موتور خودرو شما به سطح کمی رسیده نشان دهنده این موضوع است که کِشنده های زنجیر تایم به درستی کار خود را انجام نمیدهند.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی های ساخت زنجیر تایم، این قطعه در هنگام عملکرد به سر و صدای کمتری همراه بوده و بهینه سازی هایی که در این راستا انجام شده سبب شده تا بسیاری از خودروسازان از زنجیر تایم در تولید خودرو ها استفاده کنند.
زنجیر تایم در حال حاضر در بسیاری از موتور های سیکلت با قدرت ۲۲۰ اسب بخار تا گشتاور ۶۰ نیوتن متر و حجم ۲۰۰۰ سی سی بکار میرود. همچنین، وسایل نقلیه های گران قیمت پر شتاب و قدرت و ماشین های مسابقه ای بکار میرود.
عملکرد زنجیر تایم در خودرو
در موتور های احتراق داخلی، دنده تایم توسط میل تایم یا زنجیر تایم میل لنگ را به میل بادامک متصل میکند تا بتواند به ترتیب باز و بسته شدن دریچه سوپاپ را کنترل کند. درایمن نوع موتور ها لازم است تا سوپاپ ها در هر دو دور میل لنگ باز و بسته شوند و این کار توسط زنجیر تایم یا تسمه تایم انجام میشود.
زنچیر تایم هم دارای دندانه هایی فلزی است که زمانبدی مناسب بین چرخش میل بادامک و میل لنگ را به صورت همزمان به وجود آورد.
انواع زنجیر تایم خودرو
زنجیر تایمها انواع مختلفی دارند و بسته به نحوه کارکرد و بار موتوری که در آن استفاده میشوند، از نظر شکل و طراحی متفاوتند.
زنجیر غلتکی
زنجیر غلتکی محبوبترین زنجیری است که استفاده میشود. اتصال داخلی زنجیر غلتکی شامل دو لوب داخلی، دو سلیو پرسشده به اتصال چشمی، و دو غلتک در بالای سلیو است.
زنجیر بوش
در زنجیر بوش، دو غلتک پخش میشوند تا سلیوها به نسبت قطر، بزرگتر شوند و مستقیماً با چرخدنده درگیر شوند. زنجیرهای آستین سطح مفصلی بزرگتری نسبت به زنجیرهای غلتکی دارند. زنجیر بوش، استحکام و عملکرد عالی در شرایط لود بالا دارد و عمدتاً در موتورهای دیزلی با کارکرد سریع استفاده میشود.
زنجیر دندانه دار
طراحی این زنجیر اتصال فولادی بهصورت دندانهدار است که بهعنوان زنجیر بیصدا نیز شناخته میشود. تیغههای میانی و داخلی برای ایجاد نیروی انتقال زیاد بین زنجیر و چرخدنده تشکیل شدهاند.
ترکیبی از زنجیر دندانه دار و سلیو
زنجیرهای دندانهدار بهدلیل رفتار جنبشی خود پتانسیل بالایی برای بهبود خاصیتهای دینامیکی و آکوستیک دارند. اگرچه سالهاست که درایوهای زنجیر دندانهدار در درایوهای زنجیر تایم با بار سبک استفاده میشوند اما هنوز هم بهدلیل طول زنجیر بزرگتر در مقایسه با زنجیرهای شل (shell) و غلتکی در موتورهای با بار سنگین استفاده نمیشوند.
در نوع جدید زنجیری از ترکیب طراحی دندانهدار و سلیو استفاده شده است که باعث ایجاد توالی حرکتی بهینه در ورودی و خروجی زنجیر به چرخدنده شده و ارتفاع ضربه ورودی را کاهش داده است. در این زنجیر، حرکت و انتقال نیرو یکنواخت نیست.
مزایا و معایب زنجیر تایم خودرو
مزایای زنجیر تایم
طول عمر زنجیر تایم نقطه قوت اصلی آن است. به طور کلی، به دلیل مقاومت بالایی که دارد، نیازی به تعویض ندارد و باید تمام عمر خودرو را طی کند.
یک زنجیر تایم، جدا از انجام یک بررسی پس از رسیدن به ۱۲۵۰۰۰ مایل، به هیچگونه تعمیر و نگهداری نیاز ندارد.
برخلاف تسمه تایم که مواد سازنده آن لاستیک است، فلز موجود در زنجیر تایم در برابر تغییرات دما مقاوم است.
معایب زنجیر تایم
زنجیر تایم سنگین تر از کمربند است و بنابراین باعث افزایش مصرف سوخت می شود (در نتیجه آلودگی ایجاد شده افزایش می یابد)، که در طولانی مدت بر میزان سوخت شما تأثیر می گذارد. علاوه بر این، وزن آن در قدرت موتور تأثیر دارد.
چرخش کمتری نسبت به تسمه تایم و این باعث مصرف بیشتر انرژی می شود.
زنجیر تایم در حال اجرا بسیار پر سر و صدا از تسمه تایم است.
به دلیل وزن آن معمولاً فقط میتوان سیلندرهای بزرگ را تجهیز کرد.
قیمت خرید آن بسیار بیشتر از تسمه تایم است.از آنجا که زنجیر تایم از پیوندهای فلزی ساخته شده است ، باید دائماً با روغن موتور روغن کاری شود.
نحوه نگهداری از زنجیر تایم خودرو
زنجیر تایم مانند تسمه تایم لازم به تعویض هر 60000 کیلومتر ندارد. و طول عمر بالاتری دارد و اینگونه هم نیست که کلا نباید تعویض شود. زنجیرتایم هم مانند دیگر قطعات مصرفی باید تعویض گردد. معمولا زنجیر تایم ها حداقل توانایی کارکرد 250000 کیلومتر را دارا هستند. اما شما به صورت دقیق باید دفترچه راهنمای سرویس خودرو خود را مطالعه کنید ممکن شرکت های مختلف در موتور های مختلف بنا بر کاربری آن موتور اعداد متفاوتی را برای تعویض کیت زنجیر تایم اعلام کنند.
حتما برای تعویض و یا بازدید کیت تایم خودرو خود به یک مکانیک ماهر مراجعه کنید. جابه جایی یکی از دندانه های تایم میتواند ایراداتی که بالاتر اشاره شد را برای خودرو به وجود میآورد. تایم کردن موتور و بستن ادوات زنجیر تایم با لقی و سفتی استاندارد از نکاتت بسیار مهمی است که باید حتما در زمان بستن زنجیر تایم رعایت شود.
جمع بندی
به منظور ایجاد یک زمانبندی مناسب برای باز شدن سوپاپهای یک پیشرانه احتراق داخلی و انجام گرفتن درست، هماهنگ و دقیق فرآیندهای مکش، تراکم، احتراق و تخلیه، از تسمه تایم یا زنجیر تایم استفاده میشود. به بیانی واضحتر، با توجه به اینکه حرکت پیستونها و باز شدن سوپاپها برای ورود هوا و سوخت باید با یکدیگر در هماهنگی خاصی باشند، تسمه تایم یا زنجیر تایم میل سوپاپ و میللنگ را به یکدیگر متصل کرده و ارتباط صحیح میان چرخش آنها را برقرار میکند.
سوالات متداول
نشانه های خرابی زنجیر تایم و تسمه تایم چیست؟
برای تعیین میزان سلامت تسمه تایم بهترین و مطمئن ترین راه باز کردن قاب پلاستیکی و دیدن میزان فرسودگی تسمه است، زیرا عملکرد تسمه تایم به علت تماس پلاستیک با فلز بدون سروصدا صورت می گیرد و نمی توان از روی صدا فرسودگی را تشخیص داد. اما در صورت خرابی و کشیدگی زنجیر تایم، صدایی اضافه از موتور شنیده می شود که نشان دهنده عملکرد نامناسب زنجیر تایم است.
زنجیر تایم یا تسمه تایم، کدام بهتر است؟
به طور کلی، با توجه به عایق بندی های مناسبی که صورت می گیرد صدای کم تری از موتور به گوش می رسد و به همین دلیل، به کارگیری زنجیر می تواند مناسب تر باشد، زیرا هم نیاز به تعویض ندارد و هم با پیشرفت های صورت گرفته از افت اصطکاکی آن کاسته شده است.