بررسی عملکرد اویل پمپ

اویل پمپ چیست؟

موتور خودرو برای به حرکت درآوردن قطعات متحرک خود، پیشگیری از خوردگی آن‌ها، جمع‌آوری آلودگی، گرد و غبار و همین‌طور کاهش بخشی از گرمای پیشرانه، به روغن نیاز دارد. این روغن توسط سیستم روان‌کاری، میان اجزای مختلف موتور به گردش درمی‌آید.

اویل پمپ (Oil Pump)، در کنار محفظه، مسیرها و شلنگ‌های انتقال روغن، سیستم روان‌کاری ماشین را تشکیل می‌دهند. در این سیستم، پمپ روغن درون درون محفظه قرار گرفته و به کمک میل بادامک رانده می‌شود. در برخی مدل‌ها نیز پمپ خارج از ظرف بوده و توسط میل‌لنگ رانده می‌شود. بدیهی است فعالیت این پمپ همزمان با روشن شدن موتور آغاز می‌شود. به عبارت دیگر از لحظه استارت زدن ماشین، اویل پمپ شروع به پمپاژ روغن درون شیارها و مسیرهای تعیین‌شده می‌کند. این کار به کاهش اصطکاک و سایش میان قطعات پیشرانه کمک کرده و از قفل شدن موتور جلوگیری می‌کند.

در خودروهای امروزی، برای بخش‌های مختلف، اعم از سیستم فرمان، سیستم تعلیق و جلوبندی، پیشرانه، فرمان هیدرولیک و … از اویل پمپ اختصاصی استفاده می‌شود. البته پمپ روغن موتور مهم ‌ترین این پمپ‌هاست.

وظایف اویل پمپ در موتور خودرو

مهم ترین بخش این سیستم اویل پمپ موتور و روغن موتور است. این پمپ که درون بلوک سیلندر قرار دارد و روغن را از محفظه کارتل گرفته و درون شیارها و مسیرهای مشخص شده برای جریان روغن درون بلوک سیلندر می‌ریزد، وظایف مختلفی را در بر عهده دارد. این وظایف عبارتند است:

• کاهش هدررفت انرژی به وسیله کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک موتور.

• کاهش ساییدگی و خوردگی سطوح و قطعات با پر کردن فضای بین آن‌ها و پیشگیر از سایش سطوح روی هم

• خنک ‌کاری قطعات که در اثر کاهش اصطکاک و دریافت و انتقال گرما حین حرکت روغن صورت می‌گیرد.

• کاهش ارتعاشات موتور که با دفع ضربات توسط خاصیت هیدرولیکی روغن موتور اتفاق می‌افتد.

• تمیزکاری قطعات موتور که با کمک روغن و شسته شدن آلودگی‌ها به وسیله‌‌ی آن و سپس فیلتر شدن روغن با فیلتر مخصوص انجام می‌شود.

• کمک به عایق ‌بندی رینگ پیستون به ‌منظور جلوگیری از نشت گازهای درون سیلندر

اجزای تشکیل‌دهنده اویل پمپ

اجزای تشکیل‌دهنده اویل پمپ بسته به نوع موتور می‌تواند متفاوت باشد.

پوسته خارجی نگهدارنده پمپ

چرخ دنده محرک

چرخ دنده هرزگرد

محور هرزگرد

محور اصلی

روتر داخلی

روتر خارجی

فنر روغن

پلانجر

انواع اویل پمپ

پمپ های روغن یا همان اویل پمپ ها به سه دسته عمده تقسیم می شوند.

پمپ های دنده ای که از طریق چرخش دو چرخ دنده هم انداره کار می کنند. در این پمپ ها روغن وارد پمپ شده و با قرار گرفتن میان چرخ دنده ها و بدنه پمپ به بیرون فرستاده می شود.

نوع دوم، پمپ های روتوری هستند که از نظر عملکرد شببیه پمپ های دنده ای هستند تنها با این تفاوت که در داخل آنها از یک یک چرخ دنده استفاده شده که در داخل یک روتور داخلی دوران می کند.

نوع سوم نیز اویل پمپ های سوزنی هستند که روغن در آنها توسط یک پلانجر و فنر به خارج ارسال می شود؛ البته این نوع پمپ ها بیشتر در موتور سیکلت ها مورد استفاده قرار می گیرد.

پمپ روغن با تأمین روغن آن، موتور در حال کار را روغن کاری می کند. این روغن کاری باعث می شود تا قطعات فلزی موتور با یکدیگر در تماس نباشند. پمپ روغن در حین کار، گرمای اجزای موتور را نیز جذب می کند.

پمپ روغن با وجود اهمیتی که در خودرو دارد ممکن است که در اثر مرور زمان دچار فرسودگی و یا از کار افتادگی شود. این بدان معنی است که موتور و اجزای آن روغن کاری نخوااهند شد و آنچه واقعاً هنگام خراب شدن پمپ روغن اتفاق می افتد این است که اگر بلافاصله آن را تعویض نکنید، ممکن است آسیب شدید موتور ایجاد شود. معمولاً پمپ های روغن تا زمانی که واقعاً خراب نشوند سرویس نمی شوند اما باید این نکته را به خاطر بسپارید که در صورت خرابی این قطعه پیشرانه خودرو شما به سرعت آسیب خواهد دید.

علائم خرابی اویل پمپ

• کاهش فشار روغن یا روشن شدن چراغ چک موتور

خراب شدن یا فرسوده شدن پمپ روغن منجر به کاهش فشار آن در موتور می‌شود. این مسئله معمولا با روشن شدن چراغ چک موتور در پشت داشبورد به اطلاع راننده می‌رسد. بنابراین در اولین قدم پس از روشن شدن چراغ چک روغن، باید مقدار روغن موتور را بررسی کنید. اگر این مقدار کمتر از حد استاندارد باشد، لازم است به خودرو روغن اضافه کنید. در صورتی که پس از این کار باز هم چراغ چک روشن بود و کمبود فشار روغن را اطلاع می‌داد، باید به سراغ بررسی اویل پمپ بروید. زیرا احتمال زیاد مشکل از این پمپ است.

• بالا رفتن دما در موتور

یکی دیگر از نشانه‌های خرابی اویل پمپ، بالا رفتن دما در موتور است. زیرا یکی از وظایف روغن موتور کاهش دمای اجزای فلزی درون پیشرانه است. حال اگر این روغن به میزان کافی وارد موتور نشود، دمای این قطعات بالا خواهد رفت. بنابراین در صورت مواجه با افزایش دما در پیشرانه باید یکی از احتمالات را بر خراب شدن پمپ انتقال روغن بگذارید.

ایجاد سر و صدا توسط سوپاپ ها

روغن موتور هنگام ورود به پیشرانه از اصطکاک میان قطعات داخلی آن می‌کاهد. حال اگر پمپ روغن خراب شده و نتواند روغن کافی را به پیشرانه انتقال دهد، شاهد افزایش سطح اصطکاک میان این اجزا خواهیم بود. در نتیجه سر و صدای سوپاپ‌ها بلند شده و موتور صدا می‌دهد.

وجود نویز در عملکرد پمپ روغن

یکی از نشانه‌های خرابی پمپ روغن، شنیدن سر و صدا و نویز از سوی آن است. این صدا حتی در زمان کارکردن ماشین به صورت درجا نیز به گوش می‌رسد.  بنابراین لازم است هنگام شنیدن صدا از سوی این پمپ برای بررسی و چکاپ آن به تعمیرگاه مراجعه نمایید.

جمع بندی

اصلی‌ترین بخشی که نیاز مبرم به روغن دارد و به عملکرد سیستم روانکار بسیار وابسته است موتور خودرو است. اما این سیستم یک قلب تپنده و فعال دارد به نام اویل پمپ یا پمپ روغن که در صورت نقص عملکرد تمام سیستم را مختل می‌سازد. در واقع این سیستم از پمپ، محفظه روغن و مسیرها و شلنگ‌های انتقال اویل تشکیل شده است و آنچه به عملکرد آن ماهیت می‌بخشد پمپ است.

سوالات متداول

عوامل موثر در خرابی اویل پمپ چیست؟

بدون آب ماندن موتور به دلیل نشت آب از رادیاتور، شلنگ‌ها و …

بالا رفتن دمای موتور و داغ کردن یا جوش آوردن آن

کثیف بودن، گرفتگی یا فرسودگی فیلتر روغن

استفاده از روغن موتور کهنه و بی‌کیفیت و عدم تعویض آن

راندن خودرو با سرعت‌های خیلی زیاد و افزایش دور موتور تا محدوده قرمزرنگ

عمر مفید پمپ روغن چقدر است؟

عمر مفید پمپ روغن در خودروهای امروزی، حدود ۱۰۰هزار کیلومتر رانندگی است. این عدد در صورتی قابل اتکاست که به خوبی از اویل پمپ ماشینتان مراقبت کرده باشید. در غیر این صورت باید به نشانه‌های فرسودگی و خرابی این پمپ توجه داشته و با مشاهده آن‌ها به تعمیرکار مراجعه کنید.