فن خودرو چیست ؟
فن رادیاتور بین رادیاتور و موتور قرار دارد و وظیفه خنک کردن خودرو را برعهده دارد. عملکرد فن رادیاتور زمانی اهمیت پیدا میکند که سرعت خودرو کم است .از جمله اجزای مهم و تاثیر گذارسیستم خنک کننده درخودروهای بنزینی با موتورهای احتراق داخلی است فعالیت موتورخودروهای این چنینی با اشتعال همراه بوده و گرمای تولید شده از آن بالا می باشد .
هنگامی که گرمای ایجاد شده افزایش پیدا کند و توسط فن کاهش پیدا نکند منجر به آسیب به سایر اجزای خودرو شده و عملکرد موتور را مختل می کند . سیستم خنک کننده باعث کاهش دمای موتور شده و در طی یک روال کاملاً مشخص و منظم این کار را انجام می‌دهد. انواع سیستم‌های خنک‌کننده به دو گروه آب خنک و هوا خنک تقسیم می‌شوند و اجزای این سیستم شامل رادیاتور، شلنگ آب، واتر پمپ، ترموستات، پروانه یا فن، سنسور دمای آب و مجاری آب اطراف بلوک موتور هستند.
انواع فن رادیاتور
دو نوع فن رادیاتور وجود دارد:
• فن مکانیکی
این نوع از فن بیش از همه در خودروهای قدیمی و دیفرانسیل عقب وجود دارد، اکثراً کلاچ داخلی دارند و این مسئله سبب می‌شود فن هنگام خنک شدن موتور از کار افتاده و باعث صرفه‌جویی در مصرف قدرت و انرژی بشود. این فن به طور معمول در کنار پمپ آب نزدیک موتور قرار دارد.
• فن برقی
فن برقی بیش از همه در خودروهای مدرن وجود دارد و با موتور الکتریکی کنترل می‌شود، هنگام خاموش و روشن شدن فن یک رایانه وظیفه دارد استفاده و یا عدم استفاده از فن را برمبنای دمای ماشین کنترل کند.
عملکرد انواع فن ها به چه صورت می باشد؟
• فن مکانیکی
این فن به واسطه تعدادی قرقره متحرک به موتوروصل شده و کنترل آن توسط یک کلاچ حرارتی صورت می‌گیرد. کلاچ در حالت عدم استفاده آزاد شده و در صورت افزایش دما با استفاده از انبساط گریس دوباره متصل خواهد شد. کلاچ خود به پمپ آب موتور پیچ شده است. نشت گریس باعث خرابی این نوع از فن‌ها می‌شود.
با این حال استفاده از فن مکانیکی با مشکلاتی از جمله موارد زیر همراه بوده است:
تغییر دور پروانه
کاهش توان موتور
اتلاف انرژی به خاطر فعالیت همیشگی
استهلاک بالا
• فن برقی
فن برقی عمدتا برای بهبود عملکرد موتورخودرو و کاهش آلودگی هوا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فن در دو نوع ماشین دیفرانسیل عقب و دیفرانسیل جلو استفاده می شود و سنسور خنک کننده به واسطه کامپیوتر موتور فعال شده و مسئولیت ببرسی و نظارت بر دمای مایع خنک کننده موتور است.
تفاوت فن های برقی خودرو
خودروهای کاربراتوری دارای ECU نمی باشد بنابراین از فشنگی‌های دمای آب استفاده می‌شد که به صورت مستقیم به فن متصل می‌شدند. این فشنگی دمای آب را کنترل و بالا رفتن آن را به صورت سیگنال به الکتروموتور پشت پروانه منتقل می‌کرد. در این زمان اگر به هر دلیل رابطه فشنگی‌ها با الکترو موتور قطع شود، سیستم به صورت مداوم کار می‌کرد تا از بالا رفتن دمای موتور جلوگیری کند.
در خودروهای انژکتوری موتور خودرو به سوئیچی حرارتی مجهز می‌شود که دمای سرسیلندر را به یونیت فن گزارش می‌دهد. این سوئیچ در زمان از کار افتادن سنسور دمای آب، در صورت رسیدن دمای سرسیلندر به ۱۱۸ درجه سانتی‌گراد، فعال شده و سیگنال‌های لازم را به یونیت فن ارسال میکند. همچنین فنِ سیستم خنک کننده با سیستم تهویه مطبوع در ارتباط است تا شرایط دور فن را بر اساس وضعیت کولر انتخاب کند.
رابطه فن و سیستم خنک کننده خودرو
فن خودرو را می توان از اجزای سیستم خنک کننده خودرو به حساب آورد .موتور خودروها محفظه هایی هستند که در آن احتراق و انفجار انجام می شود . سوختن بنزین یا گاز تولید حرارت می کند . حرارت تولید شده به بدنه سیلندرها منتقل می شود و موجب بالا رفتن دمای آن ها می شود . حال اگر این گرما دفع نشود و به وسیله سیستم خنک نشود افزایش دما آسیب جدی به موتور وارد می کند .
سیستم خنک کننده خودرو همانطور که می دانید شامل قطعاتی است که آب را در لوله های باریکی کنار سیلندر به حرکت در می آورد ( البته ناگفته نماند گردش روغن توسط اویل پمپ در اطراف سیلندرها نیز به خنک شدن موتور کمک می کند ) . حال لازم است آبی که به این طریق در اطراف موتور گردش کرده و گرمای موتور را گرفته و تقریبا به نقطه جوش رسیده است به طریقی خنک شود . این وظیفه به عهده پروانه یا همان فن گذاشته شده است . فن ها با گردش تولید مکش می کنند و هوای بیرون را از درون و زیر سپر بر روی رادیاتور به جریان در می آورند و با این کار سبب خنک شدن آبی می شوند که در رادیاتور در جریان است .
نشانه های خرابی فن خودرو
ایجاد مشکل در کارکرد فن
ارتعاشات زیاد
ایجاد اصوات غیر نرمال در هنگام چرخش فن
عدم کارایی فن
هشدار روشن شدن چراغ چک در خودرو
جمع بندی
موتور فن از قطعات خنک کننده موتور های حرارتی خودرو می باشد. این قطعه در دما های پایین اجازه می دهد تا موتور خودرو سریع تر گرم شود و همچنین بار های اضافی موتور کاهش یابد. افزایش دما باعث درگیر شدن هر چه بیشتر کلاچ خواهد شد که در این حالت فن خودرو توسط موتور فن تنظیم شده و دمای موتور اتومبیل را کمتر خواهند کرد. عملکرد کلی موتور فن این گونه می باشد که جریان هوا را در صورت بالا بودن دما موتور افزایش می دهد به طوری که این قطعه با به جریان در آوردن هوا در موتور خودرو باعث خنک شدن آن خواهد شد
سوالات متداول
سنسور فن خنک کننده کجا قرار دارد؟
سنسور ECT معمولاً در نزدیکی ترموستات در سرسیلندر یا محفظه ترموستات قرار دارد. بسیاری از خودروها دارای سنسور ECT دوم در قسمت دیگری از موتور یا رادیاتور هستند.
چرا وقتی ماشین خاموش است فن رادیاتور روشن می‌ماند؟
این اتفاق طبیعی است. فن برقی مستقل از موتور کار میکند تا دمای مایع خنک‌کننده رادیاتور را کاهش دهد. اکثر خودروهای قدیمی دارای فن‌های خنک‌کننده الکتریکی مستقل هستند.
چرا فن رادیاتور برخی افراد دائماً روشن است؟
رایج‌ترین مشکلات عبارتند از سنسور دمای مایع خنک‌کننده، رله فن، خرابی فن‌ها یا خطای سیم کشی.
